In november dit jaar vindt in Beijing het 18de Congres van de Chinese Communistische Partij plaats en volgend jaar krijgt China een nieuwe president. Het gaat om de belangrijkste machtswissel in decennia in 's werelds op één na grootste economie. Des te meer aandacht de westerse pers besteedt aan de komende Amerikaanse presidentsverkiezingen, des te minder we weten over een machtswissel die er echt toe doet.
Hoe gaat deze in zijn werk, en wie zullen de nieuwe leiders zijn van het China van morgen?
Een eenvoudige en duidelijke handleiding in vraag-en-antwoord stijl:
1. Hoe wordt China bestuurd?
De dood van Mao Zedong in 1976 leidde het einde in van de totalitaire eenmansdictatuur. Sindsdien is China langzaam geëvolueerd in de richting van een soort van collectief leiderschap door toplui van de Communistische Partij, verenigd in een Politbureau, waarin 25 mensen zetelen, waarvan 9 het Staand Comité van het Politbureau vormen.
Dit Comité van het Politbureau komt elke week in het geheim samen en heeft geen formele legislatieve macht. Toch is dit Comité van negen leden nog altijd het allermachtigste orgaan in het meest bevolkte land ter wereld.
Hu Jintao, de huidige president van China, zit de vergaderingen van het Politbureau voor als primus inter pares, eerste onder gelijken.
2. Hoe bereik je de top van de Chinese politiek?
De Chinese Communistische Partij is gestructureerd als een machtig beslissingsorgaan, met een reeks concentrische cirkels er omheen.
Lokale en regionale congressen vormen de buitenkant van de structuur. Elke vier jaar verkiezen ze leden voor het Centraal Comité, dat bestaat uit 350 partijleiders.
Dit Centraal Comité verkiest dan op haar beurt de 25 leden van het Politbureau, die de negen sleutelfiguren van het Staand Comité van het Politbureau selecteren.
3. Hoe worden kandidaten voor het Staand Comité van het Politbureau geselecteerd?
De regels verbieden lidmaatschap van dit Comité aan al wie ouder is dan 65. De kandidaten zijn dan ook relatief jonge politici met een vaak indrukwekkende leidinggevende ervaring.
De huidige leden van het Comité zullen deze zomer aan een geheim onderhandelingsproces beginnen, dat tegen oktober of november afgerond moet zijn en waarbij een nieuwe lichting geselecteerd zal worden. Slechts één vrouw - Wu Yi - slaagde er totnogtoe in lid te worden van dit Politbureau. Ze ging in 2007 met pensioen.
Naar verwachting zal de selectie deze keer zeer moeilijk zal zijn
4. Wat maakt de machtswissel dit jaar anders dan in het verleden?
Ten eerste is er de grote schaal waarop verandering zal plaatsvinden: niet minder dan zeven van de negen leden van het Politbureau, inclusief President Hu en Premier Wen Jiabao, gaan met pensioen.
Politieke leiders strijden nu al publiekelijk om een plaats in het Staand Comité. Er wordt zelfs verwacht dat het zou worden uitgebreid tot 11 leden, om de concurrentie enigszins aan banden te leggen. Anderen verwachten dan weer dat het Politbureau zou worden uitgebeid tot 89 in plaats van 25 leden, voor dezelfde reden.
Verder is er dit jaar geen “architect” die het proces gestructureerd zal laten verlopen door zijn wil door te drukken.
5. Wie was vroeger de architect?
Tot dertig jaar na de dood van Mao werd de Chinese politieke structuur, inclusief de dominantie van het Staand Comité, georkestreerd door zijn opvolger, Deng Xiaoping.
De aanstelling van de “vijfde generatie” van het Chinese leiderschap zal, voor de eerste keer sinds de revolutie van 1949, niet worden gedomineerd door een klein aantal partij-ouderen, maar door een veel grotere en diversere groep.
Volgens analisten zouden er tot 200 mensen worden geconsulteerd voordat de volgende president en premier aan de macht zullen komen.
6. Wie zijn de meest waarschijnlijke nieuwe leiders?
De favoriet voor de opvolging van Hu is zijn vicepresident Xi Jiinping. Xi is vriendelijk, charmant en getrouwd met één van China’s bekendste zangeressen. Na de humorloze, technocraat Hu, is Xi misschien net wat China nu nodig heeft. Xi is, samen met zijn rivaal Li Keqiang (getipt als toekomstig premier), het laatste overblijvende lid van het huidig Staand Comité zijn, nu de andere zeven ontslag nemen.
Li is één van Hu’s protegés en is erin geslaagd om de verdachtmakingen, als zou hij er liberale sympathieën op nahouden, de kop in te drukken. Wat Li het meeste onderscheidt van Xi is dat ze de twee politieke groeperingen in het politiek establishment van China vertegenwoordigen: de tuanpai en de prinsen.
7. Welke zijn deze groeperingen?
De 'prinsen', zoals Xi Lingping, zijn zonen van voormalige partijbazen. Ze hebben gewoonlijk lange carrières als beheerder van kuststeden achter de rug en vertegenwoordigen de zakenklasse.
De tuanpai, zoals Li Keqiang, hebben een meer bescheiden achtergrond en hebben zichzelf een weg naar boven gebaand in de partijbureaucratie. Ze zijn voormalige beheerders van armere districten en steunen doorgaans populistische hervormingen, zoals het verlagen van de landbouwbelastingen.
Volgens Cheng Li van het Brookings Institution kan de strijd tussen de 'prinsen' en de tuanpai om de controle over het Staand Comité (beide groeperingen hebben zeven kandidaten voor de zeven openstaande posities) vergeleken worden met een 'embryonische vorm van democratie'.
8. Dreigt de felle concurrentie een politieke oorlog te ontketenen?
Zonder twijfel. Het gedrag van twee regionale partijchefs (“de twee kanonnen” volgens Chinese media) illustreert hoe scherp de onderlinge strijd wel is.
De tuanpai Wang Yang, partijsecretaris van Guangdong, is zo radicaal in zijn hervormingen dat Beijing hem op het matje heeft geroepen. En de acties van partijchef van Chongqing, de 'prins' Bo Xilai sloegen alles: met zijn Rode Campagne, die veel weghad van de Culturele Revolutie van de jaren 60, werd hij een favoriet om toe te treden tot het Staand Comité. Tot hij eerder deze maand uit de partij werd gezet.
Het ging om de meest opmerkelijke zuivering in de voorbije 20 jaar. Bo raakte eerder dit jaar in een politiek schandaal betrokken toen zijn persoonlijke veiligheidschef probeerde over te lopen naar de Verenigde Staten onder het voorwendsel dat Bo hem wilde laten ombrengen. Over het lot van Bo Xilai is weinig bekend; enkel dat hij onder huisarrest zou staan.
9. Wat is de inzet van de komende machtsstrijd?
De groei van de Chinese economie begint langzaam te vertragen. Het nieuwe Staand Comité van het Politbureau krijgt een reeks moeilijke problemen voorgeschoteld: de groeiende luchtbel van de huizenmarkt, protesten over migrantenrechten en de eis om betere openbare dienstverlening van een steeds welvarendere bevolking.
Hoe lang nog zal het “eenpartijkapitalisme” van China nog blijven bestaan? Dit zal afhangen van hoe het nieuwe leiderschap deze problemen zal aankaarten.
10. Wie wordt China's nieuwe First Lady?
In de jaren ’70 werd Mao’s derde vrouw, Jiang Qing, een figuur van nationale haat. Ze pleegde in 1991 zelfmoord.
De vrouw van de waarschijnlijke volgende president Xi Jinping daarentegen, is Peng Liyuan, één van China’s bekendste folkzangeressen.
Peng Liyuan wordt soms vergeleken met Carla Bruni. Al 25 jaar treedt ze als topartieste op bij het jaarlijkse gala van het nieuwe Chinese maanjaar. Dat programma wordt door honderden miljoenen Chinezen op de staatstelevisie bekeken.
Sinds haar echtgenoot Xi Jinping presidentskandidaat is geworden, waakt ze erover dat het echtpaar naar de bevolking toe een bescheiden imago projecteert.
Bron:
Express.be via
Wereldgeheimen.nl
