Inktzwarte dag voor Europa

Gisteren was een inktzwarte dag voor Europa. De euro liefhebbende uitspraak van het Duitse constitutionele hof over het ESM in combinatie met het staats-en bankvriendelijke monetaire beleid van de ECB van een paar dagen eerder hebben de weg voor de redding van Zuid-Europa volledig geopend. Twee sluimerende politieke beleidslijnen zijn in één klap dominant geworden.

Ten eerste de ontwikkeling van het ESM tot Europese Schuldenbank. Ten tweede de onomkeerbaar geworden weg naar een Vereinigde Staten van Europa.

Europese Schulden Bank

De lijn is duidelijk. Het ESM wordt binnenkort van een banklicentie voorzien en daarna worden euro-obligaties uitgegeven. Er zal heus wel verzet tegen deze ontwikkeling zijn ( en terecht) maar deze nieuwe bank zal er zeker komen als Spanje en Italië zich uiteindelijk toch voor hulp tot Europa wenden. Dan loopt de schuldenmeter snel op en is het eigenlijk beter als de Europese Schulden Bank alle overmatige staatschuld van de lidstaten met een groot sleepnet opschept en omzet in nieuwe obligaties. Stop hier ook nog eens alle ‘bad banks’ in die momenteel in Europa worden opgericht en het schuldenplaatje is compleet.

Doorpakken

Ik ben geen voorstander van deze lijn. Maar als er dan toch geen beter beleid is dan het opstapelen en verhandelen van bestaande en nieuwe schulden is het beter om in één keer schoon schip te maken, dan te moeten blijven doormodderen met de ene onverantwoorde reddingsactie na de andere. Laten we daarom ons verlies pakken. Maar laat het dan wel om alle verliezen gaan.

Rustig aan

Toch blijf ik verzet aantekenen tegen deze lijn omdat die de banken vrijwaart van elke noodzaak en dwang om krachtig te hervormen en zichzelf opnieuw uit te vinden. In feite wordt de markt van staatsobligaties onbeperkt uitgebreid en dat betekend dat banken meer handel kunnen drijven en dus meer kunnen verdienen aan wat uiteindelijk door burgers moet worden opgebracht. Het is een beetje de kat op het spek binden door meer spek te leveren, ten koste van het varken.

Verenigde Staten van Europa

Dat de Verenigde Staten van Europa er uiteindelijk zullen komen staat na de uitspraak van het Duitse Constitutionele Hof vast. Ook hier is de lijn duidelijk geworden. Eerst komt er een begrotingsunie, inclusief fiscale harmonisatie. Dan een economische unie, gevolgd door een politieke unie rondom de Europese Commissie. Brussel zal meer macht krijgen dan ooit en het valt nog te bezien hoe democratisch het proces van eenwording in verscheidenheid zal verlopen.

Tussen hoop en angst

Met het ontstaan van een federaal Europa zullen weinigen moeite hebben. Dat is ook eigenlijk nooit de discussie geweest. De vraag is op welke grondvesten de gedachte van eenwording berust. Vroeger was dat hoop. Hoop op een betere toekomst voor iedereen in Europa. Nu is dat angst. Angst om op te moeten draaien voor elkaars problemen. En angst is nu eenmaal geen motor van verbroedering. Dus zullen er nog de nodige spanningen volgen.

Nieuw Europa

Ondanks alle gestuntel van de Europese regeringsleiders is het hen toch gelukt om Europa dichter bij elkaar te brengen, weliswaar alleen in institutionele zin. Er kunnen nu formele verbanden worden gesmeed waar burgers van alle lidstaten pas wat van zullen merken als het te laat is om zich er tegen te verzetten. Maar dit kan ook goed uitpakken. Dan wordt een nieuw Europa gesmeed waarin burgers van alle lidstaten zich in kunnen herkennen.

Europa wordt Amerika?

Is er aanleiding om te denken dat Europa wordt omgevormd tot Amerika? Eigenlijk niet. Europa is geen continent van immigranten en wij delen ook niet één taal als gemeenschappelijke voertaal. Wij hebben evenmin een gedeelde opvatting over de rol van de staat. In het noorden van Europa is de staat belastinginner. In het zuiden is de staat werkgever en inkomensverschaffer.

Slaagkans

Toch heeft Europa momenteel opnieuw slaagkans. Namelijk als een overkoepelende staat die kansen en mogelijkheden schept voor al haar inwoners. Maar daarvoor moet je wegsturen van instituties en bureaucratie en aansturen op een goed en welvarend leven voor iedereen. Laat het actuele beleid van Europa nu precies tegengesteld zijn.

Auteur: René Tissen

Bron: RTL.nl